O ukrwordach

Szczegóły

Daż Mychajło

Do Waszej uwagi proponują się ukrwordy. Oni mogą należeć do całego szeregu już znanych narodowych odmian krzyżówek, takich jak amerykańskie, estońskie, niemieckie i tym podobne, jednak mają swoją inność. Jak i w większości krzyżówek, w tym i z narodowym zabarwieniem, w podstawie zasady odgadywania ukrworda jest konieczność poprawnie wpisać do należnych pól odgadnięcie na słownikowy czy autorski artykuł. Jednak ukrword ma co najmniej dwie kardynalne inności: wykorzystano formę koła (formalna właściwość) i oczywistą encyklopedyczność większości znanych krzyżówek, uzupełniono koniecznością dodatkowego poszukiwania jednej odgadnięcia-odpowiedzi na cały ukrword (pojęciowa właściwość). Oni są oryginalne pojęciową i formalną właściwością.

Algorytm rozwiązania ukrworda polega na prawidłowym napisaniu słów-odpowiedzi do słownikowych artykułów w odpowiednie pola. Jak końcowy wynik takiego wpisywania można będzie przeczytać nazwisko autora wyrażenia, co leży w podstawie ukrworda. Nazwisko "przejawi się" wewnętrzu dużego koła wyrażenia.

Większość artykułów-zagadek wzięto z różnych słowników opisowych języka ukraińskiego: 1. Słownik języka ukraińskiego w 11 tomach (SUM). 2. Elektronowy słownik http://www.slovnyk.net 3. Duży słownik opisowy współczesnego języka ukraińskiego (z załącznikami i dopełnieniami)/Autor i główny redaktor W.Т. Buseł. -К:, Irpiń: WTF "Perun", 2005. - 1728 s. Część artykułów-zagadek składano przez autora konstrukcji ukrwordów samodzielnie.

Odgadnięcie danego typu krzyżówek polega w prawidłowym wyznaczeniu nazwiska (imieniu) autora wyrażenia, co odczyta się wewnętrzu koła. Żeby poprawnie odgadnąć taką krzyżówkę, trzeba albo pamiętać nazwisko autora wyrażenia, i naraz jego wpisać do koła (rządka) wewnętrzu wyrażenia, alboż (i to jest dłuższa droga) koniecznie odgadnąć każdy artykuł, co dodaje się do ukrworda. Obok z ukrwordem nie może być więcej artykułów, aniżeli liter w nazwisku autora wyrażenia: ilość liter nazwiska autora dorównuje ilości słownikowych artykułów. Do słowa-odgadnięcia każdego oddzielnego artykułu jest litera-podpowiadanie w wyrażeniu, które składa podstawę ukrworda. Zależnie od kontekstu, to może być albo pierwsza czy druga (trzecia), albo ostatnia czy przedostatnia (przed-przedostatnia) litera słowa-odpowiedzi na artykuł do ciała ukrworda. Litera-podpowiadanie z wyrażenia-podstawy orientuje tego, kto odgaduje co do słuszności jego odpowiedzi. Podpowiadaniami również służą cyfry w krateczkach, co wskazuje na początek słowa-odpowiedzi do oddzielnego artykułu. Jeśli słowo-odpowiedź do artykułu zaczyna się z litery wyrażenia-zagadki, to cyfra będzie stała poza zasięgiem wyrażenia autora koło tej litery, z której zaczyna się słowo-odpowiedź. Właśnie ta litera i jest podpowiadaniem. Jeśli słowo-odpowiedź do artykułu zakończa się na literę z wyrażenia-zagadki, alboż ta litera jest przedostatnią (przed-przedostatnią), to cyfra-podpowiadanie stoi wewnętrzu wyrażenia, nazwisko autora którego należy odgadnąć. Cyfra zawsze stoi na początku słowa. Rozpatrzymy przykład.

1. Легке, розбірне, переважно конусоподібне житло з тканини, шкіри і т. ін.; намет.

2. Вищий ступінь порівняння до прислівника важко.

3. Теплі, південні краї, куди відлітають на зиму перелітні птахи.

4. Багаторічна трав'яниста рослина родини жовтцевих, що росте на берегах річок, луках і цвіте жовтим цвітом; використовується в медицині як протицинготний засіб; жовтець-пшінка. Те саме, що жабник.

5. Центральний орган кровоносної системи у вигляді м'язового мішка, ритмічні скорочення якого забезпечують кровообіг.

6. Поховальне убрання з білої тканини, що має вигляд мішка чи довгої сорочки.

7. Відчуття, що виникає за стикання шкіри з навколишнім середовищем.

8. Природна або штучна заглибина, заповнена водою.

Znane wyrażenie klasyka ukraińskiej literatury "W swojej chacie swoja i prawda, i siła, i wola" w formie ukrworda.

Patrząc na konstrukcję, można powiedzieć, że nazwisko-odpowiedź napisze się wewnętrzu głównego wyrażenia w rządku, co składa się z ośmiu krateczek (żaden inny rządek w tym "Guziku" nie składa się z ośmiu krateczek – ciężko pomylić się). Ich można policzyć. Słowo-odpowiedź do pierwszego artykułu zaczyna się z tego miejsca, gdzie postawiono cyfrę 1. Z tej samej komórki zaczyna się i nazwisko-odpowiedź do całego ukrworda. Można powiedzieć, że pierwsze słowo-odpowiedź zaczyna się z komórki, w której stoi cyfra 1, słowo składa się z pięciu liter, i ostatnią literą słowa jest "о".

Rzeczywiście, prawidłową odpowiedzią do pierwszego artykułu o stożkowym mieszkaniu z tkanki jest "шатро". To słowo-odpowiedź z pięciu liter wpisuje się w pola od jednostki do litery "о", która jest ostatnia w tym słowie. Właśnie ta litera i jest literą-podpowiadaniem w tekście wyrażenia-zagadki ukrworda; litera, co orientuje tego, kto odgaduje. Odgadłszy pierwsze słowo, teraz można z rezonem powiedzieć, że nazwisko klasyka zaczyna się z litery "ш". Do podobnego sposobu odgadują się wszystkie artykuły-zagadki, i w skutek, po wypełnieniu wszystkich krateczek-pól ukrworda, można będzie przeczytać nazwisko autora wyrażenia w całości. Wypełniony ukrword-przykład będzie miał taki wygląd:

Więc, jak widzimy, nazwisko autora wyrażenia jest "Шевченко".

To nazwisko-odgadnięcie i jest końcowym celem rozwiązywania ukrworda.

Ukrwordy można wykorzystywać jak dla celów edukacyjnych, tak i dla rozrywki. W pierwszym wypadku, podane w formie ukrworda zadania uczniom, może służyć przepiękną znajomością z nowym autorem, właściwie, jego nazwiskiem. Uczniowie w zabawowej manierze "otworzą" dla się nowe imię. A umiejętnie dobrane wyrażenie danego autora, zdolne dać pierwszą bodaj ogólną charakterystykę jego twórczego poszukiwania.

Oprócz tego, ukrwordy można wykorzystywać jak instrument sprawdzenia ogólnego poziomu intelektu. Wiadomo, że konieczność zaglądać i zwierzyć się ze słownikiem potrzebuje pewnego czasu. Takie ukrwordy zdolne służyć materiałem dla sprawdzenia poziomu przygotowania słuchaczy do zajęcia: komu uda się przedtem odgadnąć ukrword, oczywiście mają lepsze przygotowanie, bo nie potrzebują zaglądać do słownika, który może leżeć na stole pod czas przeprowadzenia testu.

Dziecięce ukrwordy, zrozumiale, jest uproszczonym wariantem prawdziwych. Ich zadaniem jest też odgadnąć zagadkę-ukrword. Jednak odpowiedzią jest nie nazwisko autora wyrażenia, a zwyczajne słowo-odpowiedź na zagadkę, którą, jednak, podano w formie koła, jak zwyczajny ukrword. Zamiast artykułów-zagadek obok z dziecięcym ukrwordem już podano gotowe słowa, które trzeba poprawnie wpisać do pól konstrukcji dziecięcego ukrworda. I słowo-odpowiedź przejawi się wewnętrzu koła zagadki.